Pek çok obezite hastasında obezite nedenleri incelendiğinde, genelde birden fazla etkenin bir araya gelerek obeziteye neden olduğu belirlenir. Çünkü obezite, tek nedene bağlı olarak gelişen değil birden fazla faktörden etkilenerek meydana gelen birçok ciddi hastalığı tetikleyen kompleks bir hastalıktır.
Oldukça genç yaşlarda ortaya çıkmaya başlayan obezite sorunu, hayat kalitesini büyük ölçüde düşürüyor. Genel olarak vücutta aşırı yağ birikmesi olarak tanımlanan, kilo ve boyun metre cinsinden karesine bölerek ölçülen obezite, vücut kitle indeksi değerinin 30’un üzerine çıkması olarak belirtiliyor.
Obezite Oluşumunu Tetikleyen Sebepler
- Genetik Faktörler: Ailesinde obezite geçmişi olan kişilerin, özellikle anne basından biri obezite sorunu yaşayan kişilerin bu hastalığa yakalanma riski diğer insanlara göre daha yüksektir. Vücudumuzda kahverengi ve beyaz yağlar olmak üzere iki tip yağ bulunuyor. Kahverengi yağlar kalorileri yakarken, beyaz yağlar vücudu sıcak tutan yağ grubunu oluşturuyor. Massachusettes Teknoloji Enstittüsü tarafından yapılan obezite açıklamasında; genlerle gelen yağ hücrelerinin beyaz yağ grubuna ait olduğu iddia ediliyor.
- Aşırı beslenme, yoğun karbonhidrat tüketimi: Özellike yağ oranı çok yüksek gıdaların sık ve aşırı tüketimi obezite sebepleri arasında yer alıyor. Yağ ve şeker oranı çok yüksek olan gıdalar, oldukça yüksek kalori olduğundan kilo almayı tetikliyor. Bunun yanı sıra yanlış beslenme ve fast food ürünlerin aşırı tüketimi de obezite sebeplerinden… Karbonhidrat, kandaki şeker oranını ve insülin salınımını artırıyor. Fazla salınan insülin, yağ hücrelerinin artışına sebep oluyor. Bilinçsizce yapılan diyetlerin de obeziteyi tetikleyen etkenler arasında olduğu biliniyor.
- Hareketsizlik: Alınan kalorinin yakılan kaloriden yüksek olması, obezite nedenleri arasında en sık rastlanılan sorunlardan biri. Hareketsizlik kalori yakımını engelliyor. Bu sebeple de kiloda artış kaçınılmaz bir hal alıyor.
- Psikolojik sebepler: Bazı kişilerde duygu durumuna göre beslenme değişiklikleri seyredebiliyor. Örneğin mutsuzluk, stres, üzüntü, öfke ve can sıkıntısı gibi duygu durumları, aşırı gıda tüketimini de beraberlerinde getirebiliyor. Bu gibi durumlar da aşırı kilo alınmasına sebep olabiliyor.
- İlaçlar: Antidepresanlar, tansiyon ilaçları, hormon ve diyabet ilaçları da iştah arttırabiliyor.
- Obeziteye sebep olan hastalıklar: İnsülin direnci, polikistik over sendromu, troid hastalıları, hipofiz bezi hastalıları ve uyku apnesi gibi hastalıklar da çoğu zaman obezite nedenleri arasında yer alıyor.
Obezitenin Türkiye ve Dünyada Oranları
Dünya ülkelerinde ve ülkemizde obezite görülme sıklığı her geçen gün daha çok artıyor. Sağlık Bakanlığı tarafından son yapılan araştırmalarda çıkan oranlar korkutucu düzeydedir. Ülkemizde yapılan araştırmalara göre; erkeklerde %27 oranına ulaşan obezite kadınlarda %44’ü aşmış durumda. Bu oranlara göre Türkiye’de her 5 kadınsan ikisi obezite sorunu yaşıyor. Çocuklarda ise; obezite oranı %10’a ulaşmış durumda.
Dünya genelinde yapılan araştırmalar sonucu açıklanan ve en son 2015 yılına ait olan verilere göre obezite oldukça korkutucu bir boyuta ulaşmış halde. Açıklanan verilere göre; 700 milyon kişi obezite sorunu yaşarken, 2,3 milyar kişi ise fazla kilolu.
Obezitenin Sebep Olduğu Hastalıklar
Çeşitli kaynaklara göre; Avrupa’da obezite sebebiyle her yıl 1 milyondan fazla ölümün yaşandığı vurgulanıyor. Bunun yanı sıra; Hipertansiyon, Tip 2 diyabet, bazı kanser türleri, kalp rahatsızlıkları, metabolik sendrom, uyku apnesi ve kas-iskelet sistemi hastalıkları gibi birçok ciddi sağlık problemi, obezite tarafından tetiklenen hastalıklar arasında yer alıyor.
Obeziteyi Engellemek için Neler Yapmalıyız?
Aktif yaşam: Çoğu kişi meslek gereği ya da süregelen alışkanlıklar nedeniyle günün çoğunu hareketsiz geçiriyor. Ancak gün içinde alınan kaloriyi harcamak, dolayısıyla obeziteyi engellemek adına uyulması gereken en temel kurallardan biri aktif bir hayat sürmektir. Örneğin; asansör yerine merdivenleri tercih etmek, yürüyüş yapmak, spor salonları için vakit ayrılamayan durumlarda evde yapılabilecek egzersizlere küçük bir zaman dilimi ayırmayı alışkanlık haline getirmek aktif ve sağlıklı bir hayatın anahtarı olabilir.
Sağlıklı beslenme: Obezitenin en büyük nedenlerinden olan sağlıksız ve yanlış beslenme alışkanlığını değiştirmek obeziteyi engellemenin altın kurallarından. Bir insanın günlük ihtiyacı olan 2000 kalorinin et, balık, sebze bakliyat ve tahıl tüketilerek alınması, sağlıklı yağların tercih edilmesi ve fast food gıdalardan uzak durulması sağlıklı beslenme alışkanlığının kilit noktasıdır.
Kilo kontrolü: Kilonuzu düzenli olarak takip ve kontrol etmeniz halinde aldığınız kiloları daha çabuk tespit edip saha fazla ilerlemeden kontrol altına alabilirsiniz.
Düzenli genel muayene: Yılda en az 1 sefer olmak üzere check-up yaptırmanız veya genel muayene olmanız sadece obezitenin değil, pek çok hastalığın erken teşhisinde ve müdahalesinde etkili olacaktır.
Yeterli miktarda su tüketmek: gün içerisinden yeterli miktarda su tüketimi, vücudu toksinlerden arındırdığı gibi cildin güzelleşmesini ve vücudun nem ihtiyacını da karşılamaya yarar.
Çocuklarınız İçin Örnek Teşkil Edin
Çocukların obeziteye yatkınlığını önlemek için öncelikle çocuğu büyüdüğü aile içerisindeki günlük rutinler düzene oturtulup sağlıklı bir seviyeye çekilmelidir. Aile içerisindeki yaşam kalitesinin arttırılması çocuğun da bu kuralları alışkanlık haline getirmesinde etkin rol oynar.
Her davranışınız çocuklar için iyi ya da kötü örnek teşkil ettiğinden öncelikle işe kendinizden başlamalısınız. Bunun yanı sıra çocuğu besinle ödüllendirmekten ya da cezalandırmaktan kaçının. Çocukların hareketsiz kalmaları önlenmeli, sevecekleri aktivitelere yönlendirilmelilerdir.
