Küçük bir dikkatsizlik, spor aktiviteleri veya kazalar, genellikle beklenmedik bir burun kırığına yol açabilir. Günlük yaşamda karşılaşılabilecek en yaygın yüz travmalarından biri olup, hem estetik hem de fonksiyonel açıdan önemli sonuçlar doğuran bu durum solunum problemlerine kadar farklı sorunlara yol açabilmektedir.
Burun Kemiği ve Kıkırdak Yapısı
İnsan burnu, hem işlevsel hem de estetik açıdan önemli bir organdır. Burun, solunum yolu üzerinde yer alır ve nefes alıp verirken havanın temizlenmesi, ısıtılması ve nemlendirilmesinde önemli bir rol oynar.
Burun kemikleri, insan yüzünün orta bölümünde bulunan ve burun sırtının üst kısmını oluşturan küçük, düz kemiklerdir. Genellikle iki adet olan bu kemikler, birbirine paralel şekilde dizilmiştir ve burun sırtının üst kısmını oluştururlar. Burun kemiklerinin boyutu ve şekli kişiden kişiye farklılık gösterir, ancak genel olarak ince ve nispeten kırılgan yapıdadırlar.
Burun kıkırdağı ise burnun şeklini ve yapısını destekleyen esnek bir doku türüdür. İnsanın burun yapısında birden fazla kıkırdak bulunur ve bunlar bir arada çalışarak burunun çeşitli fonksiyonlarını yerine getirir.
Burun kırığı, burun kemiklerinin zarar görmesi veya kırılması durumudur. En sık yüz travmaları sonucu meydana gelir. Kırık, burun kıkırdağında olmuşsa kıkırdak hasarı ciddiyse veya burun şeklinde belirgin bir bozulma varsa, cerrahi müdahale gerekebilir. Cerrah, kıkırdağı yeniden şekillendirmeyi, düzeltmeyi ve gerektiğinde kıkırdak veya doku eklemeyi gerekli görebilir. Burun kıkırdağı, vücudun diğer bölgelerine göre daha az kan akışına sahip olduğundan, iyileşme süreci genellikle daha uzun sürer.
Rinoplasti, burun kıkırdağının yeniden şekillendirilmesi için kullanılan yaygın bir cerrahi yöntemdir. Kırık kıkırdak onarımında, doktorlar genellikle hastanın kendi vücudundan alınan kıkırdak veya doku greftleri kullanır.
Burun Kırılması Nedir?
Fizksel travma, yüze alınan darbeler, spor aktiviteleri, kaza ve çarpışmalar burnun kırılmasına sebep olmaktadır.
Burun kırılması genellikle ciddi bir problem değildir ancak bazı durumlarda kanama ve enfeksiyon riski, solunum güçlüğü, sinüs problemleri, estetik görünümde değişiklikler gibi birtakım sorunlar yaşatabilmektedir.
KBB uzmanları basit burun kırıkları, burun tıkanıklığı, solunum sorunları gibi daha çok fonksiyonel problemlerle ilgilenirler. Plastik cerrahlar, burun şeklini düzeltmek ve estetik görünümü iyileştirmek için rinoplasti gibi operasyonlar yaparlar. Burun kırığında fonksiyonel sorunların yanında estetik iyileştirmeler de yapılması düşünülüyorsa bunu KBB uzmanı ve plastik cerrahinin birlikte yapması daha iyi sonuçlar almayı sağlamaktadır.
Burun Kırıldığı Nasıl Anlaşılır?
Ağrı ve hassasiyet, şişlik ve kızarıklık, kanama, morarma, nefes alma güçlüğü gibi yaygın belirtiler varsa burnun kırılmış olabileceği düşünülür. Kırık, burnun dış kısmındaki kemiklerde oluştuğunda kanama olmayabilir.
Göz bebeklerindeki siyahlık, yani göz çevresinde morarma veya “panda gözleri” olarak da bilinen semptom, bazı durumlarda kırık bir burnun işareti olabilir, burun kemiği kırıklarının yanı sıra, göz çevresindeki kemiklerin kırılması da bu belirtiler arasındadır.
Burun şişmesi ise, burun bölgesine uygulanan bir darbe veya travma sonucu meydana gelebilir ve bu, kemik kırığı, burun kıkırdağının zarar görmesi, dokulardaki zedelenme veya basit bir kontüzyon (ezilme) şeklinde olabilir.
Kırık olduğunda, öncelikle bölgeyi hareket ettirmemek ve daha fazla zarar vermemek önemlidir. Kırık bölgeye soğuk kompres uygulamak, şişliği ve ağrıyı azaltmaya yardımcı olur.
Kırık olduğundan şüphelenilen bölgeyi düzeltmeye veya yerine oturtmaya çalışılmamalıdır. Ayrıca, kırık bölgeye aşırı baskı uygulamak veya ağır yük kaldırmak daha fazla hasara yol açar. İlk yardım olarak, kırık bölgeyi hareket ettirmemek ve mümkünse sabit tutmak önemlidir. Sıkı bandaj uygulamaktan veya ısı uygulamaktan kaçınılmalı, çünkü bu durum kan dolaşımını engelleyebilir veya şişmeyi artırabilmektedir. Bazı ilaçlar kanamayı artırdığı için ağrı kesicileri doktor tavsiyesi olmadan kullanılmaması gerekmektedir.
Burun Kırığı Tedavi Edilmezse Ne Olur?
Burun kırıklarının tedavisi genellikle ilk birkaç gün içinde en sağlıklı haline getirilerek tedavi edilebilmektedir. Eğer kırık, başlangıçta tedavi edilmezse, burun şeklinde değişiklikler veya solunum zorlukları gibi komplikasyonlar meydana gelebilir. Ayrıca kalıcı şekil bozukluğu, kronik ağrı, koku alma yetisinin azalması, sinüs enfeksiyonları gibi sorunlarda ortaya çıkabilmektedir.
Çoğu kırık burun ameliyata ihtiyaç duymaz. Burun kırıklarının tedavisi, kırığın şiddetine ve burun yapısındaki değişikliklere bağlıdır.
Hafif burun kırıkları genellikle 3 ila 6 hafta içinde iyileşebilir. Ciddi kırıklarda tam iyileşme 6 haftadan 3 aya kadar sürebilir.
Bazı kırıklar, özellikle açık kırıklar, damar veya sinir hasarı riski taşıyan kırıklar, acil cerrahi müdahale gerektirir. Daha az aciliyeti olan durumlar için ise genellikle kırık ve çevresindeki doku şişliğinin azalması beklenerek yapılır. Bu, genellikle travmadan sonraki birkaç gün içinde olabilir, ancak bazen birkaç haftaya kadar da uzayabilir.
Burun Kırığı ve Yeniden Burun Şekillendirme
Hafif ila orta derecede kırıklarda, doktor, kırık burun kemiklerini ve kıkırdaklarını orijinal konumlarına geri getirir. Bu işlem genellikle lokal anestezi altında yapılır. Kırık düzeltildikten sonra, burun ateli veya bandaj kullanılarak burun sabitlenir. Cerrah, burun kemiklerini ve kıkırdaklarını yeniden konumlandırmak, düzeltmek ve gerektiğinde doku eklemek gibi işlemler yapabilmektedir.
Burun kırıldığında ve sonucunda burun şeklinde veya fonksiyonunda değişiklikler meydana geldiğinde, burun estetiği (rinoplasti) operasyonu yapılabilmektedir. Rinoplasti, hem estetik hem de fonksiyonel sorunları çözmek için kullanılır.
Kırık Burunda Dikkat Etmeniz Gerekenler
- Uyku Pozisyonu: Şişliği azaltmak için başı yüksek bir pozisyonda tutmak önemlidir. Bu kan akışını düzenleyerek şişliği ve ağrıyı azaltır. Ayrıca, uyurken yan yatmaktan kaçınmak ve sırtüstü yatmak, burun üzerindeki baskıyı azaltmaktadır.
- Duş: Duş alırken ılık su kullanılmalıdır. Çok sıcak su, burun bölgesindeki kan dolaşımını artırarak şişliği artırabilir. Eğer burun ateli veya bandaj kullanıyorsanız, bunların suyla temas etmemesi için gerekli önlemlerin alınması gerekmektedir.
- Çalışma: Eğer çalışıyorsanız işiniz nispeten hafifse ve işiniz fiziksel olarak zorlayıcı değilse, kırık burunla çalışmak mümkündür. ameliyat gerektiren bir durum var ise doktor tavsiyesi almak önemlidir.
- Uçuş: Uçağa binmek özellikle iniş ve kalkış sırasında hava basıncı değişiklikleri nedeniyle burun ve sinüslerde rahatsızlık veya ağrıya neden olabilmektedir. Ayrıca kanama riski de olabilir ve bu risk, hava basıncı değişiklikleriyle artabilmektedir. Bu yüzden tavsiye edilmemektedir.
- Yüzme: Yüzme enfeksiyon riski açısından uygun değildir. Basınç, iyileşmekte olan kırık üzerinde ekstra baskı oluşturabilir, bu da ağrıyı artırır ve iyileşme sürecini uzatabilir.
- Ağırlık Kaldırmak: Ağır kaldırmaktan da kaçınılması gerekmektedir.Ağırlık kaldırmak vücuttaki kan basıncını arttırır, kanamaya veya şişliğe neden olabilmektedir.
Kırık Burunun Neden Olabileceği Komplikasyonlar
Kırık bir burun, sinüslerin normal işleyişini bozabilir, çünkü burun yapısındaki değişiklikler sinüs drenajını ve havalandırmasını etkileyebilir. Bu durum, sinüs tıkanıklığına ve enfeksiyonlara yol açabilir burun içindeki hasar, sinüslerin iltihaplanmasına ve sinüs ağrısına sebep olabilmektedir.
Ayrıca sinüs basıncı ve tıkanıklığı, baş ağrılarına neden olur ve bu da migreni tetikleyebilir. Bu durum nadiren baş dönmesi de oluşturabilir. Bu da dolaylı olarak bulantıyı da tetikleyebilmektedir.
Kırık burun, burnun içindeki hava yollarını daraltabilir veya tıkayabilir. Bu, özellikle uyku sırasında nefes almayı zorlaştırabilir ve uyku apnesi riskini artırabilmektedir.
Kırık dolaylı yollarla boğaz ağrısına neden olabilmektedir.
Ağız yoluyla nefes almak, boğazın kurumasına ve tahriş olmasına neden olur, bu da boğaz ağrısına yol açabilir. Kırık bir burun enfeksiyon riskini artırabilir ve bu enfeksiyonlar sinüslerden boğaza yayılabilir.
Septum deviasyonu, burun içindeki septumun (burunun iki tarafını ayıran duvar) doğru hizadan sapması durumudur. Doğrudan septuma darbe alındığında, septumun pozisyonunu değiştirebilir ve bu, septum deviasyonuna yol açabilir.
Çocuk Yaşta Burun Kırılması
Çocuklarda burun kırılması, genellikle düşmeler, spor aktiviteleri, oyun sırasındaki kazalar veya fiziksel çarpışmalar sonucu meydana gelmektedir. Çocukların kemik yapıları yetişkinlere göre daha esnek olduğu için, kırıklar bazen yetişkinlerinkinden farklı olabilir.
Çocuklarda burun kırıklarının belirtileri arasında burun üzerinde ağrı, şişlik, morarma, burun şeklinde değişiklik ve bazen kanama bulunur. Ayrıca nefes alma güçlüğü veya horlama da görülebilir.
Çocuklarda burun kırığının teşhisi genellikle fiziksel muayene ve bazen görüntüleme testleri (örneğin röntgen) ile konur. Duruma göre burun kemiğinin yeniden yerine oturtulması (redüksiyon) veya nadiren cerrahi müdahaleyi gerektirir.
Çocuklarda burun kırılması durumunda şişliği ve morarmayı azaltmak için, temiz bir beze sarılmış buz paketini veya soğuk kompresi hafifçe burun bölgesine konulur. Kanama varsa kanamanın azalması ve şişliğin hafiflemesi için, çocuğun başı yüksekte tutulmalıdır.
Kemiklerin Hızlı İyileşmesine Yardımcı olan Besinler
Kemik onarımı ve sağlığı için faydalı olan içecekler genellikle kalsiyum ve vitamin D içeren ürünlerdir.
- Süt ve bitkisel sütler
- Yeşil çay
- Portakal suyu
- Kemik suyu (Kolajen, mineraller ve amino asitler içerir)
- Muz (Potasyum magnezyum, vitamin C ve B16) içerdiğinden kemik sağlığı için faydalıdır.
Ayrıca bol su içmek hücresel sağlık, kan dolaşımı, besin maddelerin taşınması, toksik maddelerin atılması gibi faydalarının bulunması sebebiyle kemiklerin iyileşmesi için son derece önemlidir.
Doktorunuzun verdiği talimatlara uyarak yeterli uyku ve dengeli beslenme ile iyileşmenizi hızlandırmak mümkündür. Yeterli su içmek ve sigara ve alkolden kaçınmak da büyük önem taşımaktadır.
